Goed belicht of mooi verlicht? Gelukt of geslaagd!

‘Prachtige foto, wat een mooie belichting’. Regelmatig krijg ik een reactie op een foto in deze trant, meestal van een medefotograaf. Nu waardeer ik het compliment zeker. Maar de tekstschrijver in mij krabt zich wel even achter de oren. Want wat wordt er nou precies mee bedoeld?

Portretten maak ik met mijn Canon of Mamiya. Soms zelfs met mijn telefoon. Maar heel vaak ook met een Bic of Parker. Of een andere, merkloze pen. Want een portret kun je evenzogoed in woorden vatten als in beeld. Naast beeld is tekst mijn tweede passie.

Tekstfanaten

Sommige mensen zullen het overdreven vinden, maar ik kan met collega-tekstschrijvers uren delibereren (mooi woord!) over de meest basale dingen. Punten, komma’s en koppeltekens. Vooral die koppeltekens. Of de betekenis van bepaalde woorden. Of gewoon mooie woorden. Gotspe, scabreus, epibreren… En zo zijn er twee woorden die voor mij op het snijvlak van fotografie en tekst vallen: ‘belichten’ en ‘verlichten’.

Belichting

Om te beginnen met belichten. Dat betekent, letterlijk, licht laten vallen op een gevoelig materiaal. Fotopapier of film dus, of een digitale beeldsensor. Daarbij is de belichting afhankelijk van diafragma, belichtingstijd en de ISO-waarde. Terug naar het compliment dan. ‘Mooie belichting’. Dat betekent in feite, dat ik dus de juiste hoeveelheid licht heb gebruikt. De juiste instelling op de camera heb gemaakt (of stiekem in Photoshop heb bijgetrokken, sst…). Prima, maar als dat niet zo zou zijn, zou ik de foto als mislukt beschouwd hebben en niet online gezet…

En wat ís een juiste belichting dan? Dat kun je je natuurlijk ook afvragen. Als ik naar de meters van mijn camera had geluisterd, was deze foto veel lichter uitgepakt. Maar wel minder mooi én minder natuurgetrouw.

Verlichting

Niet dat ik twijfel aan de oprechtheid van het compliment hoor. Ik denk dat de gever ervan meer doelde op de verlichting dan de belichting. Daarmee trek je een foto namelijk van gelukt naar geslaagd. Licht is namelijk niet zomaar een toevalligheid, het is het essentiële gereedschap waar je als fotograaf mee werkt. Een goed belichte foto kan plat en saai zijn, maar als de verlichting klopt, maak je er wat bijzonders van.

Ik hou van verlichten. De balans zoeken tussen bestaand licht en flitslicht bijvoorbeeld. Maar ook het karakter, de kleurtemperatuur, de intensiteit, hardheid/zachtheid van het licht aanpassen aan het verhaal dat ik wil vertellen. Dan ‘maak’ je pas echt de foto. En dat doe je dus niet met die drie instellingsmogelijkheden op de camera. Maar juist door het licht zelf te benutten.

Utrecht, een zaterdagmiddag rond 15.00 uur. De zon hoog aan de hemel. Felle zon. De trap was weliswaar in de schaduwen, maar het was er zeker erg licht. Alleen maar ‘goed’ belichten, zou hier een platte foto opgeleverd hebben, met weinig diepte. Juist door dat felle zonlicht. Maar door een flitser in te zetten als ‘avondzonnetje’, wordt dit portret van Petra veel sprekender.

Licht is als een schatkist. Als je het goed begrijpt, kun je er een heel andere dimensie mee toevoegen aan het geheel.
Ingmar Bergman

Apparatuur

Daarom dus ook geen lijstje met apparatuur op mijn website. Want de camera die je gebruikt is ondergeschikt aan het licht. Altijd. In feite is het niet meer een apparaat om de belichting te regelen. Sinds de camera van mijn telefoon over de mogelijkheid beschikt om de belichting bij te sturen, gebruik ik hem veel vaker. Je wilt immers zelf de baas zijn over het licht, niet je camera!

Kortom:

Oprecht dank voor het compliment, het wordt echt gewaardeerd. En heb vooral ook een klein beetje begrip voor de tekstschrijver in mij, die dol is op semantische discussies… 😉